Thí nghiệm làm rõ sự hấp dẫn của thơ AI
Học giả Brian Porter và Edouard Machery đã thực hiện nghiên cứu với hơn 2.000 người tham gia để khám phá sự khác biệt trong cách độc giả cảm nhận thơ của AI và thơ do con người sáng tác. Họ sử dụng ChatGPT 3.5 để tạo ra 50 bài thơ theo phong cách của 10 thi hào nổi tiếng, từ Shakespeare, Lord Byron đến Emily Dickinson. Các bài thơ này sau đó được đưa vào hai thí nghiệm.
Trong thí nghiệm đầu tiên, 1.634 người tham gia được yêu cầu phân biệt giữa thơ của con người và thơ do AI sáng tác. Kết quả cho thấy 58,5% độc giả nhầm lẫn thơ AI là thơ do con người viết, điều này cho thấy trí tuệ nhân tạo đã mô phỏng rất sát phong cách của các nhà thơ lớn.
Ở thí nghiệm thứ hai, 696 người tham gia được chia thành ba nhóm ngẫu nhiên để đánh giá thơ dựa trên các tiêu chí như tính trữ tình, vần điệu, và sự độc đáo. Dù không biết nguồn gốc tác phẩm, nhóm người đọc thường đánh giá cao thơ AI hơn, đặc biệt khi không được thông báo rõ ràng về tác giả.
Vì sao thơ AI lại hấp dẫn hơn?
Hai nhà nghiên cứu nhận định rằng thơ của AI chinh phục độc giả phổ thông nhờ lối viết đơn giản, dễ hiểu và trực diện. Dù mô phỏng phong cách phức tạp của những nhà thơ lớn, AI vẫn có xu hướng truyền tải thông điệp và cảm xúc một cách rõ ràng, không đòi hỏi độc giả phải diễn giải hoặc có kiến thức sâu rộng về văn học.
Ngược lại, thơ của các thi hào kinh điển thường mang tính ẩn dụ cao, đòi hỏi người đọc đầu tư thời gian và trí tuệ để khám phá ý nghĩa. Điều này có thể khiến nhiều người cảm thấy xa cách, khó tiếp cận, đặc biệt trong bối cảnh hiện đại, nơi thời gian là một tài sản quý giá.
Thơ AI và sự thay đổi trong cảm nhận nghệ thuật
Thành công của thơ AI cho thấy sự chuyển dịch trong cách công chúng tiếp cận nghệ thuật. Trong một thế giới số hóa, nơi tốc độ và sự dễ dàng chiếm ưu thế, AI đáp ứng nhu cầu thưởng thức nhanh chóng và gần gũi của độc giả. Điều này không chỉ là một lời khen ngợi dành cho khả năng của AI mà còn phản ánh sự thay đổi trong thói quen và ưu tiên của con người hiện đại.
Thách thức đối với thơ truyền thống
Tuy nhiên, sự yêu thích thơ AI cũng đặt ra thách thức cho thơ truyền thống. Làm thế nào để giữ gìn giá trị nghệ thuật tinh tế, sâu sắc của những tác phẩm kinh điển trong khi vẫn tạo được sự kết nối với độc giả? Thơ con người, với chiều sâu cảm xúc và sự phức tạp trong trải nghiệm, vẫn là một tài sản không thể thay thế.
Liệu thơ AI có thay thế thơ con người?
Mặc dù thơ AI đang chiếm được cảm tình của độc giả phổ thông, nhưng giá trị của thơ truyền thống vẫn nằm ở chiều sâu cảm xúc và khả năng gợi mở những tầng ý nghĩa. AI có thể trở thành một công cụ hỗ trợ sáng tạo, giúp mở rộng khả năng thưởng thức nghệ thuật của con người, thay vì thay thế hoàn toàn giá trị của những tác phẩm thơ ca kinh điển.
Sự nổi lên của thơ AI là một minh chứng cho thấy nghệ thuật có thể thay đổi và thích nghi trong kỷ nguyên số, nhưng vẫn cần những nỗ lực bảo tồn để giữ lại những tinh hoa nghệ thuật truyền thống.
Khi được hỏi
Vì sao thơ của AI được yêu chuộng hơn thơ của con người?
ChatGPT đã có câu trả lời như sau
Thơ của AI ngày càng được yêu chuộng không chỉ vì yếu tố mới lạ mà còn bởi những điểm độc đáo mà nó mang lại trong cách sáng tạo và tiếp cận người đọc. Dưới đây là những lý do khiến thơ của AI thu hút được sự chú ý và có phần vượt trội trong mắt một bộ phận công chúng so với thơ của con người:
1. Tính sáng tạo vô hạn và phong cách đa dạng
AI có thể sáng tác thơ với vô số phong cách, từ truyền thống như lục bát, sonnet đến những thể thơ hiện đại phá cách. Sức mạnh tính toán và khả năng học hỏi từ hàng triệu tác phẩm giúp AI dễ dàng tái hiện hoặc tạo ra những phong cách mới, đôi khi vượt xa trí tưởng tượng của con người. Chính điều này làm thơ của AI trở nên phong phú, đa sắc màu, đáp ứng được thị hiếu đa dạng của người đọc.
2. Khả năng tùy chỉnh nội dung
Thơ AI có thể được cá nhân hóa theo yêu cầu, từ chủ đề, giọng điệu, cảm xúc, đến cách sử dụng ngôn ngữ. Người đọc có thể yêu cầu AI sáng tác một bài thơ "vừa vui tươi vừa triết lý" hay "đậm chất tình yêu cổ điển pha chút hiện đại," và kết quả thường sát với mong đợi. Sự tùy chỉnh này tạo cảm giác "thơ viết riêng cho mình," làm tăng sự yêu thích của độc giả.
3. Khả năng tiếp cận và phổ biến cao
AI có thể sáng tác liên tục, không mệt mỏi, đồng thời dễ dàng chia sẻ tác phẩm qua các nền tảng kỹ thuật số. Điều này khiến thơ của AI tiếp cận được với số lượng độc giả lớn trong thời gian ngắn. Với những người yêu thơ nhưng không có thời gian khám phá các nhà thơ truyền thống, AI trở thành nguồn cảm hứng nhanh chóng và dễ dàng.
4. Yếu tố ngạc nhiên và phi nhân tính
Thơ của AI thường gây ấn tượng bởi cách kết hợp từ ngữ và ý tưởng độc đáo, đôi khi vượt ngoài logic thông thường của con người. Những hình ảnh, ẩn dụ, hoặc cảm xúc được gợi lên từ thơ AI có thể mang tính bất ngờ, mới lạ, kích thích trí tò mò và sự khám phá của độc giả.
5. Thách thức và làm mới định nghĩa về nghệ thuật
Thơ của AI làm mờ ranh giới giữa sáng tạo của con người và công nghệ. Điều này đặt ra câu hỏi thú vị về ý nghĩa của nghệ thuật và cảm hứng. Một số người yêu thơ AI vì nó thúc đẩy họ suy nghĩ lại về vai trò của trí tuệ và cảm xúc trong sáng tạo nghệ thuật, từ đó tạo nên sự hấp dẫn riêng.
6. Kết nối với thời đại công nghệ
Trong một thế giới ngày càng phụ thuộc vào công nghệ, thơ AI trở thành biểu tượng của sự giao thoa giữa nghệ thuật và khoa học. Nhiều người yêu chuộng thơ của AI vì nó phản ánh chính thời đại mà họ đang sống, nơi công nghệ len lỏi vào mọi khía cạnh của cuộc sống.
Liệu thơ AI có thể thay thế thơ con người?
Dù được yêu chuộng, thơ AI vẫn thiếu đi yếu tố cá nhân sâu sắc và trải nghiệm sống độc nhất vô nhị mà con người mang lại. Chính những cảm xúc chân thật và câu chuyện đằng sau mỗi bài thơ là điều khiến thơ của con người không thể thay thế hoàn toàn.
Thơ AI không nhằm thay thế mà mở rộng thế giới thơ ca, đem lại một góc nhìn mới mẻ, giúp người đọc tiếp cận nghệ thuật một cách khác biệt trong thời đại số. Sự yêu chuộng này thể hiện sự phát triển của thơ ca chứ không phải sự đối đầu giữa hai nguồn sáng tạo.
